BİRUNİ

BİRUNİ 973-1050

973yılında Doğu Harezmî’n merkezim olan Kas’ta dünyaya geldi. İlk rasadını 990 yılında, 17 yaşındayken yapıyor. Bu rasathane sırasında gözlerinde rahatsızlık oluşuyor. Bunun üzerine Biruni çalışmalarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürüyor. Biruni ‘nin ilk önemli eseri tarih kitabı olan Asarü’l-Bakiye’yi ‘dir. Bir edebiyatçının çeşitli toplumların kullandıkları takvimlerle ilgili olarak bilgi almak istemesi, kitabın yazılış sebebidir. Tahdid üzerine yaşadığı devrin coğrafi ve kültürel haritasını çıkarmaya çalışır. Yaşadığı coğrafyadaki enlem dairesi üzerinde olduğunu isabetle kaydeder. Gazneliler döneminde verdiği eser ise Tahdidü Nihayati’l ermakin ‘dir. Yeni bir bilgi dalı bulduğu ve geliştirdiğini belirtiyordu. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak tanımlanır. Yani yerin biçimini ve boyutlarını inceleyen bilim… Biruni coğrafi boylamların saptanmasında yeni bir yöntem bulmuş, daha sonraki yıllarda da yerin yarıçapını belirlemiştir. Aslında birçok kentin coğrafi konumlarını belirlemek için daha 17 yaşında iken çalışmalara başlamıştır. Bugün Biruni ‘nin astronomi konusundaki eserlerin çoğu kayıp ama bize kalanlar onun astronomi alanında başardıklarını açıklıyor. Hindistan’a sefere çıktı Gazneli Mahmut döneminde. Sultan Mesut zamanında astronomi hakkındaki el-Kanunu’l-Mes’udi adlı eseri bu dönemde verdi. Dünyanın güneş etrafının da dönebileceği düşüncesi dile getirmiştir. Dünyanın yuvarlak olmasının izahına gitmiştir. Değerli taşlar ve madenler üzerine yazdığı Kitabu’l Cemahir fi Ma’rifeti’l Cevahir Sultan Mevdud döneminde yazıldı. Kitabu’s-‘Saydala’yı yazdı.1050 yılında bu yazma eser ona Ortaçağ Eczacılığının Babası unvanı kazandırdı. Onun yaşadığı dönem Biruni Asrı olarak anıldı. Öldüğünde arkasında 150 kitap bırakmıştır.70’iastronomi,20’si matematik ve 18 tanesi edebiyat üzerine dairdir.