HAREZMİ

Ebu Abdullah b. Musa el Harezmî

Doğum yeri şimdi Özbekistan sınırları içinde olan Hive, eskiden Harezm ülkesi sınırları içindeydi.

Harezmî, Aristo’nun sultanların rüyalarına girdiği, sokaklarında matematiğin, coğrafyanın ve felsefenin konuşulduğu, çevirmenlerin kandillerinin sabaha kadar yandığı bir dönemde Bağdat ‘a geldi. Deve kervanlarının her gün kapısına uzak ülkelerden kitap yığdığı Beytü’l Hikme’de yönetici oldu. Harezmî ilk önce Eski Mısır ve Yunan Kaynakları İle Mezopotamya ve Hint kaynaklarını inceledi. Bir kitaba dokundu. Halife Mansur zamanında Hintli bir astronom tarafından getirilmiş. Brahmaguphta’nın Siddhanta adlı eseriydi. Kitap; yıldızların hareketleri, hesap unsurları ve Hint sayı sistemi ile ilgili konuları içeriyordu. Harezmî astronomi alanında yaptığı okumaları Bağdat ve Şam rasathanelerinde yaptığı gözlemlerle birleştirerek günümüze kadar gelebilen ve alanında ilk olan astronomi kitabını hazırladı. Zicü’l Harezmî. Bath’lı Adhelard tarafından Ezziyc Djaferis al Karezmi adı altında Latinceden tercüme edilen eserin aslı ne yazık ki kayıp. Latince çeviri sayesinde günümüze kadar ulaşmayı başardı. Harezmî asıl ününü matematikte yaptı.  Matematiğin çok önemli bir dalı olan ‘Cebir’ ilminin kurucusu unvanını sahip oldu. Sembolik Cebir geliştirerek sitemize ediyor ve hesaplarında Batı uygarlığının henüz bilmediği sıfırı kullanıyordu.1486.’da Leipzig Üniversitesi’nde Harezmî’nin Cebir’inin okutulmaya başladığını görürüz. Kitabu’l Hisabi’l –Hind bugün bizim aritmetikte dört işlem dediğimiz toplama, çıkarma, çarpma ve bölme türünden işlemleri konu edinir. Harezmî mermer yüzey üzerine güneş saati yapmak ile ilgili Amelü ‘s sa’a fi basiti’r ruhame adlı eser yazmıştır. Aynı şekilde Kitabu’t Tarih isimli eseri de günümüze kadar ulaşamayan eserler arasındadır.